Relaties

Verbinding kan vele vormen hebben. Sommige mensen verbinden bijvoorbeeld door met elkaar te praten, anderen door elkaar aan te voelen, weer anderen door samen activiteiten te ondernemen. Op wat voor manieren jij je met anderen verbindt, weet je waarschijnlijk al uit je leven tot nu toe en kun je verder gaan onderzoeken naar de toekomst. De manier waarop je verbindt kan met een nieuw persoon weer anders zijn dan je tot nu toe hebt ervaren.

Liefde, genegenheid en veel soortgelijke begrippen zijn moeilijk om precies te beschrijven. Sommige mensen geven aan dat ze dat ‘gewoon voelen’ maar er zijn ook mensen die zulke gevoelens verminderd of niet waarnemen. Als je je eigen gevoelens minder goed waarneemt, kan het ook lastiger zijn om de gevoelens van een ander te herkennen. (lees ook Interoceptie en alexithymie).

Onduidelijkheid

Onduidelijkheid in het ervaren van je eigen gevoelens of je gevoelens van en voor een ander hoeft niet te betekenen dat je geen goede of langdurende relatie kunt hebben. Je kunt de behoefte hebben om 100% zeker te zijn van je gevoelens voordat je een relatie aangaat of om een relatie te willen voortzetten. Het is de vraag of je dat helpt. Je kunt niet zeker weten hoe een relatie gaat verlopen. Alleen al door de tijd veranderen omstandigheden en mensen. Belangrijk is het afstemmen van verwachtingen met je partner(s), bijvoorbeeld door er over te praten.

Als je autisme hebt kun je soms sterk opgaan in je eigen belevingswereld en weinig aandacht hebben voor anderen. Als aandacht voor elkaar belangrijk is in je relatie, kun je bewust tijd maken om met de ander te verbinden. Plan bijvoorbeeld gezamenlijke activiteiten waar je allebei plezier uithaalt. Sommige tips uit Daten kunnen hierbij helpen. Lees ook Specifieke en intense interesses.

In relaties speelt regelmatig dat de ene partner verwachtingen heeft waarvan de andere partner zich niet bewust is, of waar de andere partner niet aan wil of kan voldoen. Wat ook regelmatig gebeurt, is dat je onbewust verwacht dat jouw partner liefde toont op de manier zoals je dat zelf doet. Terwijl er vele manieren zijn om liefde te uiten. Als je op internet zoekt op ‘liefdestalen’ vind je hier verschillende voorbeelden van.

Het kan helpen om allebei aan te geven wat je ervaart bij het gedrag van de ander en om helder en concreet uit te spreken wat je graag wil.

Mensen met autisme vertellen

• Ik vind het moeilijk om bij mezelf te voelen wie of wat ik leuk vind. Daarom weet ik ook niet of ik een relatie wil of wat voor relatie ik zou willen.
• Ik denk nogal zwartwit. Ik weet niet precies wat ik voor mijn partner voel. Omdat ik het niet zo goed weet, zal ik het ook geen liefde noemen.
• Ik ervaar elke ontmoeting met iemand bijna alsof ik die persoon voor de eerste keer ontmoet. Als ik de deur opendoe, dan denk ik “O ja, zo zie jij eruit.” Als ik iemand alleen in sportkleding ken, herken ik die persoon niet in andere kleding. Mijn hoofd maakt die vertaalslag niet. Ik heb daarmee ook het gevoel dat ik niet echt een band met iemand opbouw.
• Hoe weet je of je verliefd bent? Hoe weet je of je van iemand houdt? Wat is houden van? Hoe weet je of je je seksueel aangetrokken voelt tot iemand? En hoe maak je het onderscheid tussen die drie? Mensen geven altijd nietszeggende antwoorden zoals ‘dat weet je gewoon’. Dat geeft mij alleen maar het gevoel dat ik raar ben, omdat ik dat niet zomaar weet.
• Ik ervaar geen empathie van binnenuit. Maar ik geef wel oprecht om de mensen om me heen en wil dit ook graag laten blijken. Daarom heb ik mezelf gedrag aangeleerd om dit te laten blijken. Als iemands kat doodgaat, stuur ik een kaartje. Als mijn partner verdrietig is, dan vraag ik hoe die zich voelt in plaats van dat ik rationele analyse geef. Het is aangeleerd, maar niet minder oprecht. En het doet ook echt wat in de relatie met de ander. En ik voel dat ik regie heb in het contact.
• Ik heb het gevoel dat er heel andere ‘regels’ gelden voor vriendschap en voor relaties. Maar ik krijg er geen vat op.
• Als ik verliefd ben, dan raak ik helemaal de weg kwijt en kan ik niets meer. Ik heb jarenlang gelukkig samengewoond en kinderen gekregen met iemand waarbij dat gevoel niet zo intens was. Dat gaf wel een heel fijn en warm gevoel.
• Ik voel het verschil tussen vriendschap en liefde niet. Ik hou van mijn vrienden. Is dat dan liefde?
• ‘What is love?’ Ik weet niet hoe ik dit moet voelen. Gaat het om verliefdheid? Seksuele aantrekkingskracht? Bewondering voor de ander? Kun je liefde voelen voor iemand die je pas net kent? Ik vind het allemaal maar ingewikkeld. En probeer me er niks van aan te trekken. Als ik me fijn bij iemand voel, hoef ik daar geen label op te plakken.
• Ik weet niet wat genegenheid is. Daarom weet ik ook niet of ik dat kan ervaren.

Partners vertellen

• Ik heb het gevoel dat mijn partner maar van één persoon tegelijk kan houden. Sinds we een kind hebben lijkt de genegenheid voor mij haast weg en gaat die naar ons kind.
• Ik heb zelf diepe gevoelens van liefde, verbinding en begeerte. Ik vraag mij af of mijn partner dat ook zo ervaart. Een gevoel – welk gevoel dan ook – lijkt bij hem minder intens en blijft minder lang hangen dan bij mij. Komt dat omdat hij ‘een stoere man’ is, omdat hij autistisch is, of omdat hij ADHD heeft? Ik vind het heel interessant maar tegelijkertijd doet het er niet toe, want ik hou van hem zoals hij is.

Ouders vertellen

• Ons kind met autisme is afhankelijk van hulp en we verwachten dat dit ook zo zal blijven. We maken ons zorgen dat dit een heel moeilijke situatie is om een potentiële partner te leren kennen en ooit een relatie te kunnen opbouwen.

https://www.autisme.nl/over-autisme/levensterreinen/relaties#verbinding-en-liefde

Intimiteit en seks kunnen deel uitmaken van een relatie, maar dat hoeft niet. Je kunt heel gelukkig zijn in een relatie waarin geen lichamelijke intimiteit en/of seks is. Het kan ook zijn dat intimiteit of seks juist een heel belangrijk onderdeel van je relatie is. Het kan in de loop van je relatie veranderen en het kan variëren tussen relaties. (lees ook Behoefte aan seks)

In veel relaties ervaren partners een verschil in hun behoefte aan intimiteit of seks. Dat kan zowel gaan over de manier waarop intimiteit of seks in jullie relatie vorm krijgt als de hoeveelheid intimiteit of seks. Sommige partners vinden daar makkelijk een oplossing voor, anderen worstelen hier lange tijd mee. (lees ook Autismekenmerken en seksualiteit)

Als je autisme hebt, kan het lastiger zijn om je eigen behoeften goed te ervaren, de behoeften van je partner te begrijpen of hierover met elkaar te communiceren en tot een vorm te komen die voor beiden werkt. (lees ook Wensen en grenzen)

Mensen met autisme vertellen

Wensen en behoeftes bepalen en afstemmen

• Wij verschillen in onze wensen en behoeftes op het gebied van seks. Tegelijkertijd willen we graag onze relatie in stand houden. Daarom hebben we afgesproken dat het okay is om buiten onze relatie seksueel contact met anderen te hebben.
• Hoe bepaal ik met wie ik alleen wil knuffelen en met wie ik verder wil? Ik kan dat niet zo goed voelen en laat me dan algauw leiden door wat de ander wil. Dat is nog nooit ‘fout’ gegaan, maar ik zou graag beter voelen wat ik zelf wil.
• Voor mij zijn verliefdheid, liefde en seks drie verschillende zaken die ik moeilijk met elkaar kan verenigen. Ik kan met de persoon op wie ik verliefd was en nu liefde ervaar heel intiem zijn, maar geen seks hebben. Dat gaat voor mijn gevoel niet samen met de liefde. Ik heb buiten onze relatie wel seks met anderen voor wie ik geen liefde voel.
• Ik ervaar geen jaloezie als mijn partner andere seksuele contacten heeft. Hangt dit samen met mijn autisme?
• Ik weet niet zo goed wat ik moet doen als iemand warme gevoelens voor mij uit en mij aanraakt, terwijl ik zelf niet zo goed weet of ik daar behoefte aan heb. Als ik voel dat ik wel lichamelijk contact wil, dan weet ik vaak nog niet of ik ook seksueel contact wil.
• Ik begrijp niet dat mensen vreemdgaan. Je kunt toch eerst netjes je relatie afronden voordat je met een ander gaat?
• Seks lijkt zo belangrijk te zijn in een relatie. Ik snap het concept seks sowieso niet goed. Ik ervaar liefde op zielsniveau, niet op lichamelijk niveau.
• Wij vinden seks fijn en belangrijk, maar verdragen het niet om door elkaar aangeraakt te worden. Wij hebben een heel speelse vorm ontwikkeld waarin we in elkaars aanwezigheid soloseks hebben. Dat we samen zijn verhoogt onze opwinding en maakt het ook heel intiem.
• Ik vind seks in een relatie een bijzaak. Misschien ontstaat dat, misschien niet.
• Ik vind het erg moeilijk om grenzen tussen vriendschap en (seksuele) relaties en tussen intimiteit en seks aan te voelen en te bewaken. Het loopt bij mij al snel door elkaar, waarbij in vriendschap ook seks ontstaat en een relatie meer op vriendschap kan gaan lijken. Het gaat me niet om een label of wat wel of niet ‘mag’ maar om de emotionele verwarring die ik hierbij ervaar. Ik vind het lastig om met al die onduidelijkheden om te gaan en te voelen wat ik echt met iemand wil. Ik zou hier graag met gelijkgestemden over praten en willen dat hulpverleners dit serieus nemen.
• In mijn omgang met vrouwen merk ik dat zij ervan uitgaan dat ik – als man – automatisch seks met hen wil. Maar dat is helemaal niet het geval. Ik vind seks alleen maar fijn als ik me echt goed bij iemand voel en iemand helemaal vertrouw, en dat gebeurt niet zo snel. Tot die tijd ben ik in het contact helemaal niet met seks bezig.
• Mijn partner en ik zijn allebei autistisch. Ik word gek van het autistische push-pull-mechanisme. Mijn partner zegt: ‘Blijf op afstand!’ maar wil wel een knuffel. Als ik die dan niet geef, is mijn partner teleurgesteld of boos. Geef ik een knuffel maar duurt het 1 seconde te lang, dan voel ik me gevangen. Trekt mijn partner me steviger tegen zich aan en ga ik daarin mee, dan word ik ruw weggeduwd. Even later trekt mijn partner me weer naar zich toe. Maar dan krijg ik een uitleg over ruimtevaart in plaats van een knuffel. Uiteindelijk ben ik helemaal uitgeput door alle aanraking, emoties en twijfel over de bedoelingen. Ik wil elkaars grenzen respecteren, maar ook genegenheid tonen. Het gaat zo vaak fout dat ik het nu vermijd.
• Voor mij zijn liefde en seks twee verschillende dingen, die niet per se samen hoeven te gaan.

Geen intimiteit of seks willen of ervaren

• Ik heb al heel snel nadat wij elkaar leerden kennen aangegeven dat ik wel wil knuffelen, maar geen seks wil. Tot mijn verrassing vond mijn partner dat eigenlijk wel een opluchting. We hebben allebei andere redenen hiervoor maar het werkt zo voor ons.
• Ik vind het verwarrend en pijnlijk dat ik wel verliefd word en intimiteit met iemand wil, maar geen seksueel verlangen ervaar. Ik ben inmiddels in de 50 en heb meerdere relaties gehad. Ook had ik best leuke seks en ik heb meerdere kinderen gekregen. Toch ervaar ik vanuit mezelf nooit seksueel verlangen.
• In gesprekken met ervaringsgenoten herken ik het gebrek aan interesse in seks of andere lichamelijke intimiteit. Sommigen vinden het een onsmakelijk idee, anderen zijn bang voor sensorische overprikkeling en weer een ander vindt die interactie te eng.
• Ik wil een romantische relatie en het liefst samenwonen, maar geen seks. Dat blijkt moeilijk te vinden.
• Ik hoor wel eens dat mensen met autisme veel moeite hebben met intimiteit, omdat ze zo gevoelig zijn en het daarom gewoon niet zien zitten.

Wel intimiteit of seks willen maar geen relatie

• Ik verlang naar intimiteit, maar zie erg op tegen het zoeken van een partner en het aangaan van een relatie. Ik vind sociaal contact erg ingewikkeld en vermoeiend. Of wordt dit na verloop van tijd makkelijker?
• Ik heb regelmatig seksuele contacten, maar zelden een relatie. Het voelt makkelijker om met iemand seks te hebben dan om een relatie aan te gaan.

Partners vertellen

• Mijn partner besteedt zonder enige moeite dagelijks uren aan diens hobby. Voor intimiteit is er nauwelijks aandacht, wat ik erg verdrietig vind. Mijn partner heeft me uitgelegd dat intimiteit hem veel meer energie kost dan zijn hobby. Dat komt omdat hij niet zelf alles kan bepalen en omdat de interactie en de prikkels heel intens voor hem zijn. We hebben afgesproken om eens in de zoveel tijd wel intiem met elkaar te zijn en daar bereidt hij zich ook echt op voor. Niet zo romantisch, maar beter dan helemaal geen intimiteit.
• Geniet mijn partner van onze intimiteit en seks? Ik zie heel weinig reactie, zelfs bij een orgasme. Als ik het vraag krijg ik geen antwoord. Ik wil graag dat we er beiden van genieten.
• Is intimiteit te leren of is dat te veel gevraagd? Na jaren zonder intimiteit proberen we het weer voorzichtig. Helaas loopt het steeds weer vast op ‘eenrichting verkeer’: ik neem op verschillende manieren het initiatief, maar mijn partner reageert niet. Erover praten lukt niet, dat ziet mijn partner als kritiek. Als ik het opschrijf, krijg ik geen reactie. We willen allebei graag samen zijn en ik geloof ook echt dat we beiden intimiteit willen, maar in de praktijk lukt het niet meer.

https://www.autisme.nl/over-autisme/levensterreinen/relaties#intimiteit-en-seks

Het helpt als je open en eerlijk met elkaar kunt communiceren over jullie gevoelens, verlangens en grenzen. (lees ook Sociale interactie en communicatie).

Een paar tips voor partnercommunicatie over intimiteit en seks:

• Plan van tevoren een moment in om te praten over intimiteit en seks, zodat jullie je erop kunnen voorbereiden en het niet onverwachts gebeurt. Het kan ook helpen om vooraf alvast concreet te maken welk onderwerp jullie gaan bespreken.
• Gebruik allebei duidelijke taal. Wees specifiek over wat je bedoelt, vraag je partner om verduidelijking, en controleer of je de ander goed begrepen hebt.
• Het kan helpen om voorbeelden te gebruiken, bijvoorbeeld “Ik zou het leuk vinden als we dit zouden proberen”.
• Als het moeilijk is om woorden te vinden, kan het helpen om non-verbale signalen te gebruiken om je wensen en gevoelens aan te geven. Je kunt bijvoorbeeld je partner laten zien wat je fijn vindt door het aan te wijzen of door het zelf voor te doen.
• Soms helpt het om een plaatje te hebben van wat je bespreekt. Dit kan een tekening of een schema zijn, bijvoorbeeld van verschillende stappen of elementen die je graag wil in jullie intimiteit of seks. Je kunt plaatjes vinden in voorlichtingsmateriaal (kijk onder Meer Informatie) of zelf iets tekenen.
• Bespreek je gevoelens. Het kan nuttig zijn om te praten over hoe je je voelt over intimiteit en seks, en om je partner te vertellen wat je wel en niet fijn vindt. Probeer te voorkomen om alleen te beschrijven wat je niet wil of niet fijn vindt. Het is vaak makkelijker om mee te bewegen met wat iemand wél graag wil.
• Communiceren over seks kan uitdagend zijn, dus wees geduldig met jezelf en je partner. Het kan tijd kosten om comfortabel te worden met communiceren over seks, en soms lukt dat niet ook al doe je daar je best voor.
• Als praten over intimiteit en seks moeilijk blijft, zoek dan hulp zoeken bij een therapeut of een seksuoloog. Zij kunnen jullie begeleiden bij het verbeteren van jullie communicatie en het vinden van manieren om de seksuele ervaringen te verbeteren.

Mensen met autisme vertellen

• Ik communiceer heel letterlijk. En ik vind dat ik heel efficiënt communiceer: ik zeg wat ik bedoel, niet meer en niet minder. Maar mensen zonder autisme hebben vaak meer nodig: zij willen inleidende zinnen en verzachtende woorden. Ik dat juist onduidelijk en verwarrend. Hoe minder woorden, hoe minder er verkeerd begrepen kan worden.
• Ik ben erg gevoelig voor geur. Dat speelt op allerlei momenten, maar zeker ook tijdens seks. Ik durf het er niet met mijn partner over te hebben en probeer met allerlei trucjes sterke geuren te vermijden.
• Nadat mijn relatie uitging, communiceerde ik heel efficiënt met mijn ex over wat we allemaal moesten regelen. Mijn ex vond dat harteloos. Eerlijk gezegd zie ik het probleem niet. Voor mij staan verdriet en dit soort praktische zaken los van elkaar.
• Als ik gestrest ben, dan kan ik heel bot reageren. Ik zeg dan bijvoorbeeld heel hard ‘niet doen’. Als de spanning weer wat gezakt is, snap ik dat dat niet fijn overkomt en leg ik uit wat er gebeurde.
• Mijn partner wil dat ik vaker zeg dat ik van hem houd. Ik vind dat onnodig en overdreven. Als er iets verandert in mijn gevoel voor hem, dan geef ik dat aan. Geen bericht is goed bericht.
• Ik neem boodschappen van anderen altijd heel letterlijk. Ik kijk of het feitelijk klopt wat de ander zegt, of het rechtvaardig is en dat soort dingen. Vaak mis ik de gevoelsmatige ondertoon die mijn partner wil overbrengen. Mijn partner denkt dan dat ik diens gevoelens niet wil zien, maar dat is het gewoon niet. Voor mij is het nodig dat iemand concreet diens behoefte aangeeft.
• Het duurt lang voordat ik non-verbale signalen van een partner op de juiste manier interpreteer. Tijdens seks dacht ik bijvoorbeeld bij mijn vorige partner dat haar kreunen en gezichtsuitdrukkingen betekenden dat ik iets verkeerd deed. Mensen vertonen in bed heel ander gedrag en dat is voor mij best lastig. Gelukkig kan ik hier met mijn huidige partner goed over praten.
• Ik vind het lastig om mijn meest intieme gevoelens goed zelf te ervaren en om deze dan ook te delen met mijn partner.
• Ik zeg nooit spontaan ‘Ik hou van jou’. Ik moet eraan denken dat dit voor mijn partner belangrijk is en zeg het ook alleen om die reden.
• Mijn partners hadden er vaak een hekel aan dat ik alles wilde bespreken. Ze zeiden: “Je praat de intimiteit kapot.”

https://www.autisme.nl/over-autisme/levensterreinen/relaties#partnercommunicatie