Lichamelijke en psychische signalen

Iedereen heeft wel eens last van bepaalde spanningen. Die spanning komt door prikkels van binnenuit en/of van buitenaf. Als je stress krijgt, maakt je lichaam zich klaar om te vechten of te vluchten. Ook al is er geen echte noodzaak om te vechten of te vluchten, de lichamelijke reactie blijft hetzelfde. Het is voor iedere persoon weer anders wat hij of zij als stressvol ervaart en hoe stress wordt beleefd. Stress hebben vinden we vaak iets negatiefs. Maar een bepaalde mate van stress is ook gezond. Want zonder stress kom je niet in beweging en voel je je grenzen niet.

Als je stress hebt, geven je hersenen een signaal af aan je lichaam. Je lichaam reageert en gaat het hormoon adrenaline aanmaken. Door de adrenaline gaat je hart sneller kloppen, ga je zweten, je ademhaling gaat sneller en je spieren spannen zich aan. Er gaat meer zuurstofrijk bloed naar je hart en spieren toe en minder naar bijvoorbeeld je spijsverteringskanaal. Daardoor kun je optimaal reageren op het ‘gevaar’.

Cortisol

Maar als dat gevaar na een paar minuten nog niet weg is, maakt je lichaam cortisol aan. Dit is een stresshormoon dat jou ‘paraat’ houdt. Cortisol heeft allerlei effecten op je lichaam, bijvoorbeeld op je hart- en bloedvaten en op je stofwisseling. Je bloedsuikerspiegel gaat omhoog, omdat er meer glucose in het bloed komt. Zo is er genoeg energie paraat tegen het ‘gevaar’. Cortisol schakelt ook het immuunsysteem uit om energie te besparen die nodig is voor het ‘vluchten’. Maar het immuunsysteem is belangrijk om ontstekingen en ziekte tegen te gaan.  Door langdurige stress zorgt het cortisol voor negatieve effecten, omdat je bijvoorbeeld vatbaarder wordt voor ziekten. Bijvoorbeeld het risico op hart- en vaatziekten neemt dan toe.

Ons lichaam kent ook psychologische, sociale en emotionele stress. Dit kan je bijvoorbeeld ervaren wanneer je wordt ontslagen of als een dierbare overlijdt. Maar soms kan het ook puur een gedachte of gevoel zijn die je ervaart in een bepaalde (sociale) situatie. Als je stress krijgt, is je persoonlijke beleving ervan bepalend voor hoe je daarmee omgaat: wat voor de ene persoon veel stress geeft, kan voor een ander totaal geen stress opleveren. Hoe iemand reageert, kan verschillen per situatie of moment. Het gaat altijd om een subjectieve ervaring. Zo kan bijvoorbeeld een ‘gezellig kletspraatje’  tijdens de pauze op het werk voor de ene persoon ontspannend zijn, terwijl een ander daar stress van heeft, omdat diegene onzeker is over wat in die situatie ‘leuk’ is om over te praten en wat niet.

Bronnen o.a.:

• Hirvikoski T, Blomqvist M. High self-perceived stress and poor coping in intellectually able adults with autism spectrum disorder. Autism. 2014.
• Karasek R, Theorell T. <br />Healthy work, stress, productivity, and the reconstruction of working life.   1990: Basic Books; 1990.

Voor het meten van stress bij onderzoek naar stress bij o.a. mensen met autisme wordt vaak de hartslag gemeten, maar ook de hartslagverandering en de hoeveelheid cortisol in je lichaam (cortisolspiegel). Daarnaast kan men verschillende vragenlijsten gebruiken om stress te meten.

Lees meer hierover bij Onderzoek naar autisme en stress.

Wanneer stress te lang duurt of wanneer meerdere stressvolle situaties elkaar te snel achter elkaar opvolgen, heeft het lichaam geen tijd om zich te herstellen. Dan kunnen lichamelijke en psychische klachten ontstaan, doordat het lichaam voortdurend cortisol blijft aanmaken. Omdat mensen met autisme vaak chronisch stress ervaren zijn deze gevolgen voor hen een groot risico.