Moet de Wet langdurige zorg (Wlz) ook worden opengesteld voor kinderen en jongeren met ernstige psychische problemen? Veel hulpverleners en patiëntenverenigingen vinden van wel. ‘Het toverwoord is rust’, aldus NVA-directeur Karol Henke vandaag in de Tweede Kamer.

De Wet langdurige zorg (Wlz) zal – op zijn vroegst in 2021 – ook worden opengesteld voor mensen die vanwege ernstige psychische problemen structureel intensieve zorg nodig hebben. Op dit moment staat de Wlz alléén open voor mensen die deze zorg nodig hebben vanwege langdurige, ernstige lichamelijke problemen en/of een verstandelijke beperking. 

Volgens het huidige wetsvoorstel blijven kinderen en jongeren met psychische problemen echter onder de Jeugdwet vallen, hoe ernstig hun klachten ook zijn. Deze uitzondering kan rekenen op veel kritiek, onder meer van hulpverleners en patiëntenorganisaties. Vandaag mochten zij hun mening geven tijdens een rondetafelgesprek met de Tweede Kamercommissie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 

NVA-directeur Karol Henke vroeg tijdens de hoorzitting aandacht voor kinderen en jongeren met autisme en een zeer intensieve zorgbehoefte. ‘Het gaat over een groep die kampt met grote problemen’, aldus Henke. ‘Zij hebben vaak te maken met veel bijkomende psychische- en lichamelijke problemen.’ Toegang tot de Wlz betekent voor deze groep vooral rust, zei Henke. ‘Rust is echt het toverwoord. Rust óók voor ouders omdat zij weten dat het goed zit met de zorg voor hun kind, ook als zij er niet meer zijn.’

Jeugdwet

Voor een gesprek over de Wlz ging het in de Tweede Kamer vandaag opvallend vaak over een andere wet: de Jeugdwet. Dankzij deze Jeugdwet zijn gemeenten sinds 2015 verantwoordelijk voor een groot deel van de jeugdhulp. Volgens betrokkenen verloopt dit voor een aantal kwetsbare kinderen en jongeren echter zó slecht, dat de Wlz  steeds vaker wordt gezien als ‘reddingsboei’. Veelgenoemde problemen in de jeugdhulp zijn onder meer: te weinig ggz-kennis bij gemeenten, te veel herindicaties, gebrek aan samenhang en continuïteit en te weinig oog voor blijvende beperkingen.

Het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) gaf tijdens het rondetafelgesprek een schrijnend voorbeeld: David heeft autisme en kampt al sinds jonge leeftijd met grote angsten. Als hij wordt overvraagd kan hij agressief kan reageren op zijn omgeving. ‘Hij had als jong kind langdurige, intensieve een-op-eenbegeleiding nodig’, aldus Dorothé van Kempen, programmaleider Jeugd van het CCE. ‘Maar in de psychiatrische kliniek was hij al snel uitbehandeld en zijn gemeente had geen geld voor intensieve zorg. Vervolgens ging hij van crisisplek naar crisisplek, zoals veel jongeren als David op dit moment.’ 

Toegang tot de Wlz had David waarschijnlijk kunnen helpen, denkt Van Kempen. ‘Dan had een speciaal team samen met hem kunnen werken aan zijn angsten. Ik denk daarbij aan een team als de Intensive care units die er nu al zijn voor mensen met een verstandelijke beperking. Dan was David de wereld mogelijk beter gaan begrijpen en was hij minder angstig en agressief geworden.’

Persoonsgebonden budget

Wout Adema, directeur Zorg bij Zorgverzekeraars Nederland, vroeg zich vandaag vooral af of bij jongeren met psychische problemen wel valt vast te stellen dat er blijvend intensieve zorg nodig is – een belangrijk criterium voor toegang tot de Wlz. Volgens verschillende aanwezige specialisten – onder meer van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en De Bascule – is dat mogelijk. ‘Wij kunnen hier goede criteria voor vaststellen, óók als bij een kind psychiatrische problemen op de voorgrond staan’, zei hoogleraar Forensische Psychiatrie en kinder- en jeugdpsychiater Arne Popma bijvoorbeeld. 

Over één ding was iedereen het vandaag eens: de last op de schouders van ouders van zorgintensieve kinderen is op dit moment onaanvaardbaar groot. ‘Voortdurend moeten zij weer aantonen dat zij hulp nodig hebben’, aldus De Bascule-bestuurder Nellieke de Koning. ‘Wat een martelgang! Wat gênant!’ 

Volgens directeur Aline Molenaar van Per Saldo hebben ouders op dit moment te maken met constante angst en stress. ‘Kan ik straks mijn hulpverlener nog wel betalen met mijn persoonsgebonden budget? Gaan de tarieven niet wéér omlaag? Uiteindelijk val je als ouder om en moet je kind het huis uit.’ 

Vanwege de huidige bureaucratie en onzekerheid ‘lonkt’ de achterban van Per Saldo volgens Molenaar naar de Wlz, ‘Maar het is nog maar de vraag of dat terecht is. Nadeel is dat de Wlz vaak erg is gericht op zorg in instellingen en minder op de ondersteuning van de omgeving van het kind, zoals de ouders en broertjes en zusjes.’ 

Desondanks pleit Molenaar voor Wlz-toegang voor kinderen met psychische problemen. ‘Ik zie namelijk niet meer gebeuren dat gemeenten de problemen in de Jeugdwet gaan oplossen, daar zijn ze nu al vijf jaar mee bezig. Deze jongeren hebben een apart spoor nodig en zolang dat spoor er nog niet is, moeten ze wat mij betreft naar de Wlz.’ 

Door onze redacteur Julie Wevers

Lees hier de position paper van de NVA.

Lees hier eerdere artikelen over de Wlz op deze website.