Dankzij de Amsterdamse vso-scholier Elijah Delsink (17, autisme) worden óók staatsexamen-leerlingen dit jaar in het zonnetje gezet. Vrijdag 3 juli vindt de allereerste ‘vlagdag’ plaats op een vso-school in de hoofdstad. ‘Na alles wat wij hebben doorgemaakt verdienen wij echt een dag in het zonnetje. Want my God wat was dit een slecht jaar voor examens!’
Door Julie Wevers
Het was havo-leerling Elijah Delsink van het Altra College Bleichrodt – een Amsterdamse vso-school – een doorn in het oog dat het ministerie van Onderwijs geen ‘geslaagdendag’ organiseerde voor leerlingen die staatsexamen doen. Op 4 juni dit jaar vond zo’n dag wél plaats voor leerlingen van het reguliere voortgezet onderwijs.
Behendig mobiliseerde Delsink een aantal Kamerleden. Met succes: tijdens het Kamerdebat over onderwijs en de coronacrisis werd onlangs besloten dat er óók een speciaal moment komt voor leerlingen die dit jaar slagen voor (onderdelen van) hun staatsexamen. Of beter gezegd: speciale momenten. Het verschilt namelijk per regio wanneer de staatsexamens precies zijn afgerond. Kamerleden Paul van Meenen (D66), Kirsten van Hul (PvdA) en Harm Beertema (PVV), Michel Rog (CDA), Lammert van Raan (PvdD), en Amsterdams raadslid Tirza de Fockert (GroenLinks) zullen aanwezig zijn tijdens het allereerste ‘vlagmoment’ op 3 juli in Amsterdam, net als de voorzitter van de PO-raad Rinda den Besten en NVA-directeur Karol Henke.
Waarom wil je een feestelijke dag voor leerlingen die zijn geslaagd voor het staatsexamen?
‘Toen ik hoorde dat het ministerie van Onderwijs een speciale dag ging organiseren voor eindexamenleerlingen van het reguliere voortgezet onderwijs dacht ik meteen: waarom komt er niet óók zo’n dag voor al die vso-leerlingen die staatsexamen doen? Wij moeten toch ook gewoon examens maken terwijl de wereld in brand staat door het coronavirus en de wereldwijde protesten tegen politiegeweld? Daarom willen wij ook in het zonnetje worden gezet. Ik had echter nog helemaal niks gehoord over een speciale dag van mijn vso-school. Toen dacht ik: dan regel ik het zelf wel. En dat is gelukt. Na alles wat wij hebben doorgemaakt verdienen wij echt een dag in het zonnetje. Want my God wat was dit voor ons een slecht jaar voor examens! Wij hadden het zelfs moeilijker dan eindexamenleerlingen van reguliere scholen.’
Waarom hadden jullie het moeilijker?
‘Neem bijvoorbeeld het examen Nederlands. Daarvoor moeten wij in totaal dertien boeken lezen en andere vo-leerlingen maar acht. En dan lopen wij tijdens de examens ook nog eens heel vaak vast. Dit komt vooral doordat een groot deel van de examens mondeling wordt afgenomen. Veel vso-leerlingen hebben daar grote moeite mee. Zelf kom ik door mijn autisme bijvoorbeeld vaak moeilijk op woorden. Ook heb ik veel tijd nodig om informatie te verwerken. Als een examinator daar geen rekening mee houdt, dan heb ik een groot probleem. En dan zijn wij vso-eindexamenleerlingen óók nog eens extra hard getroffen door de conacrisis.’
Waarom heeft de coronacrisis jullie extra hard getroffen?
‘Om mij heen heb ik echt opvallend veel leerlingen gezien die afhaakten omdat ze dachten dat ze het examen tóch niet zouden kunnen halen in deze stressvolle tijd. Niet alleen leerlingen van mijn eigen school, maar ook van andere vso-scholen. Sommigen raakten in een depressie of werden heel erg angstig door de coronacrisis. Op mijn school zag ik bijvoorbeeld een aantal leerlingen rondlopen in antiviruspakken; ze gingen tot het uiterste om zichzelf te beschermen. Anderen kwamen gewoon niet meer opdagen.
Heel zuur vind ik het dat vso-leerlingen die opgaan voor deelcertficaten – en dat is de grote meerderheid – geen herkansingen krijgen. Zelfs niet in deze corona-tijd. Ben je gezakt, moet je de hele mikmak over doen. De lessen én de examens. Was er wel een herkansing geweest, dan hadden veel vso-leerlingen zich waarschijnlijk veel minder faalangst gevoeld
Ik denk dat de impact van de coronacrisis in het vso nog lang gevoeld zal worden. Veel leerlingen zullen het jaar opnieuw moeten doen. Anderen zullen voorgoed afhaken of afzakken naar een lager niveau. Dat vind ik echt zonde. Wat ik vaak zie is dat beleidsmakers te laat ontdekken: oh ja, het voortgezet speciaal onderwijs is er óók nog! Dit gebeurde ook tijdens deze coronacrisis. En toen er eindelijk aandacht was voor het vso, dacht het ministerie eigenlijk alleen maar in onmogelijkheden. Neem bijvoorbeeld het tekort aan examinatoren. Daardoor was het onmogelijk om leerlingen die opgaan voor een deelcertificaat extra herkansingen te bieden. Waarom is niet geprobeerd om deze herexamens af te laten nemen door andere leraren? Of is er niet gekozen voor digitale toetsen, net als in het reguliere vo. Als het daar kan, waarom kan het bij ons dan niet? Wij vormen echt een vergeten groep.’
Heb je daar nog meer voorbeelden van?
‘Neem bijvoorbeeld de toeslag die de gemeente Amsterdam uitdeelt aan leraren in het basisonderwijs om het lerarentekort tegen te gaan. Vso-leraren behoren daar ook bij, zij vallen namelijk onder de cao van het primaire onderwijs. Maar de gemeente Amsterdam is hen vergeten en nu is het geld op. Ook dit heb ik onder de aandacht van de Kamer gebracht. In het debat van 1 juli over het lerarentekort hebben zij geëist dat deze kwestie nog voor de zomervakantie is opgelost. Onderwijs-minister Slob zal hierover contact opnemen met de gemeente Amsterdam.
Eerder ging het ook mis tijdens de persconferentie van Slob over de eindexamens. Aan het vso is tijdens deze conferentie letterlijk een halve zin besteed. Slob zei: “De staatsexamens gaan door en dit geldt dus ook voor het vso.” Dat was het.
Raar vind ik ook dat vso-leerlingen statutair gezien niet worden vertegenwoordigd door de scholierenorganisatie LAKS. Daarom ben ik bezig met de oprichting van een eigen organisatie, de Leerlingen Belangenorganisatie Voortgezet Speciaal Onderwijs, de BVSO.’
Wat staat er verder op je wensenlijst?
‘Ik wil dat vso-scholen ook examenlicenties krijgen. Dan hoeven de leerlingen niet langer staatsexamens af te leggen. En dat vso-leraren een beter salaris krijgen. Zij verdienen het. Deze leraren zijn namelijk echt geweldig. Ze zijn leraar én therapeut tegelijkertijd. Bovendien staan ze altijd voor je klaar, zelfs in de avond als dat nodig is. Ik heb echt diep respect voor vso-leraren.’
Delsink is begin deze week geslaagd voor drie deelcertificaten: voor Engels, maatschappijleer en zijn profielwerkstuk over de tegenstanders van vaccinaties. Voor zijn werkstuk kreeg hij een 9.
